Bài phát biểu tại lễ trao Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật

QUỸ GIẢI THƯỞNG SỬ HỌC PHẠM THẬN DUẬT,
NIỀM VINH DỰ CỦA DÒNG HỌ PHẠM YÊN MÔ

PHẠM ĐÌNH NHÂN
Chủ tịch Quỹ Giải thưởng sử học Phạm Thận Duật
Kính thưa các vị đại biểu,
Hôm nay, nhân kỷ niệm 119 năm ngày mất danh nhân Phạm Thận Duật, Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam và Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật tổ chức lễ tưởng niệm danh nhân và lễ trao Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật đồng thời là ngày kỷ niệm 5 năm Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật ra đời, thay mặt cho Hội đồng Điều hành Quỹ Giải thưởng sử học Phạm Thận Duật, tôi xin chân thành cảm ơn các vị đại biểu và bà con họ Phạm đã đến dự buổi lễ trọng thể này.
Phạm Thận Duật là một nhà yêu nước, nhà văn hóa, người góp phần khởi động phong trào Cần Vương chống thực dân Pháp xâm lược cuối thế kỷ XIX. Kể từ năm 1989, sau khi cuốn sách Phạm Thận Duật-Cuộc đời và tác phẩm, một công trình nghiên cứu của nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Huyền vừa tạ thế được xuất bản, giới sử học và văn hóa đã có nhiều những công trình nghiên cứu về nhân vật lịch sử này được trình bày tại Hội thảo khoa học cũng như đã được đăng tải trên các tạp chí nghiên cứu, trên các phương tiện thông tin đại chúng cùng với những hoạt động nhằm tôn vinh danh nhân của đất nước.
Phạm Thận Duật là một nhà văn hóa đa diện. Ông hoạt động trong rất nhiều lĩnh vực. Ngoài tư cách là một nhà quản lý hành chính, ông còn là một nhà chính tri, ngoại giao, quân sự. Ông hoạt động cả về giáo dục, khoa học thuỷ lợi, kinh tế. Ông là nhà địa chí học, nhà văn, nhà thơ, nhà ngôn ngữ học, nhà sử học.
Riêng về mặt sử học, với nhiệm vụ Phó Tổng tài Quốc sử quán kiêm quản Quốc tử giám, Ông được vua Tự Đức giao cho nhiệm vụ kiểm duyết lần cuối bộ sử lớn của nước ta dưới triều Nguyễn. Đó là bộ Khâm định Việt sử thông giám cương mục. Ông còn là người được triều đình nhà Nguyễn giao cho “sửa” bộ Dực Tông Anh hoàng đế tức sách Đại Nam thực lục đệ tứ kỷ ghi chép những sự kiện lịch sử dưới triều Tự Đức. Trong các tác phẩm mà ông để lại cho đời sau như Hưng Hóa ký lược, Vãng sứ Thiên Tân nhật ký, Quan Thành văn tập và một số tác phẩm trong các bộ Hà đê tấu tập, Hà đê tấu tư tập, Hà đê bộ văn tập và Điều trần đê chính sự nghi tập đều toát lên tư chất của một nhà sử học có kiến thức uyên thâm về lịch sử..
Nhằm tôn vinh một danh nhân đất nước đồng thời là một nhà sử học chân chính và cũng để khuyến khích và động viên tài năng và trí tuệ của giới sử học, các con cháu hậu duệ chúng tôi mạnh dạn tiến hành việc thành lập Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật và đề nghị với Hội Khoa học lịch sử Việt Nam công bố Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật. Giải thưởng này hàng năm dành trao cho các công trình sử học xuất sắc mà trước mắt là các luận án tiến sĩ sử học đã được bảo vệ xuất sắc tại các Hội đồng chấm luận án tiến sĩ sử học cấp Nhà nước. Và trong những năm qua, Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật vẫn đều đều phối hợp với Hội Khoa học lịch sử Việt Nam để xét và trao Giải thưởng này.
Giải thưởng sử học Phạm Thận Duật ra đời đến nay đã được năm năm. Giải mang một vinh dự là một giải hàng năm đầu tiên của giới sử học và cũng là một giải mở đầu năm năm đầu tiên của thế kỷ XXI này. Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật đã góp phần xây dựng nên một giải hàng năm đầu tiên của ngành sử học, một ngành khoa học xã hội gắn liền đời sống xã hội thường nhật với truyền thống lịch sử hào hùng của dân tộc nhằm thúc đẩy nguồn lực hôm nay đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Và như vậy Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật cũng được cái vinh dự đóng góp vào công cuộc phát triển đất nước vinh quang đó.
Nhân ngày lễ tưởng niệm 119 năm ngày mất danh nhân và lễ trao giải năm nay, chúng ta cũng kỷ niệm 5 năm ngày công bố Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật và cũng là kỷ niệm 5 năm ngày thành lập Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật, tôi xin thay mặt Hội đồng Điều hành Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật một lần nữa xin kính chúc và cảm ơn các vị đại biểu đã đến dự buổi lễ trọng thể hôm nay
Năm năm trôi qua, Quỹ đã cùng với Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam trao 29 giải (trung bình mối năm 6 giải) cho các tiến sĩ sử học có luận án xuất sắc, trong đó có 13 giải Nhì và 16 giải Ba, không có giải Nhất. Việc chưa có giải Nhất, theo Hội đồng Xét thưởng của Giải, thì đó cũng là một điều sát với thực tế bởi vì chưa xét được một luận án nào xứng đáng có giá trị không những ở trong nước mà còn có thể có giá trị đối với nước ngoài.
Trong quá trình xét Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật lần thứ 5 (năm 2004), Hội đồng xét thưởng của Giải gồm các Giáo sư Tiến sĩ sử học có uy tín, có tên tuối đã đề nghị trao Giải thưởng cho 4 luận án tiến sĩ, nhân buổi lễ này, thay mặt Hội đồng Điều hành Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật, chúng tôi xin chân thành gửi lời chúc mừng tốt đẹp nhất đến các tiến sĩ được vinh dự nhận Giải thưởng Sử học Phạm thận Duật lần thứ 5 ngày hôm nay.
Nhân đây, thay mặt Hội đồng Điều hành Quỹ, chúng tôi hy vọng Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật còn được mở rộng phạm vi hoạt động để không những trao giải cho các luận án tiến sĩ mà còn trao cho các thạc sĩ và cử nhân lịch sử, những công trình nghiên cứu được xuất bản và những cuộc thi tìm hiểu lịch sử nhằm góp phần nâng cao sự hiểu biết lịch sử nước nhà. Quỹ cũng sẽ nỗ lực đóng góp phần mình vào trong các hoạt động khuyến học, khuyến tài nhằm góp phần khuyến khích tinh thần hiếu học trong mọi tầng lớp thanh niên học sinh sinh viên, phát huy tài năng sáng tạo của lớp trẻ và những hoạt động xã hội khác trong các phong trào vận động hiện nay của đất nước ta
Với tôn chỉ mục đích rõ ràng của Quỹ, chúng tôi hy vọng giới sử học mà đại diện là Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, các tổ chức cơ sở của Hội, các cơ quan giáo dục, các trường đại học có đào tạo môn lịch sử ủng hộ những hoạt động của Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật vì sự phát triển của sử học, vì mục đích phổ cập hiểu biết lịch sử nước nhà trong mọi tầng lớp nhân dân và vì sự tôn vinh tên tuổi của nhà sử học chân chính.
Chúng tôi cũng tin tưởng rằng với tôn chỉ mục đích và phương châm hoạt động đúng đắn, Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật sẽ còn được các hậu duệ Phạm Thận Duật, các bà con dòng họ Phạm trong cả nước, các nhà hảo tâm, các nhà kinh doanh nhiệt tình hưởng ứng xây dựng Quỹ, các cơ quan đoàn thể xã hội, các phương tiện thông tin đại chúng ủng hộ những hoạt động của Quỹ vì mục tiêu cao cả : Vì sự phát triển nền học vấn của nước nhà.
Nhân đây, chúng tôi xin chân thành cảm ơn Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, cảm ơn các vị giáo sư, tiến sĩ trong Hội đồng Xét thưởng đã cùng chúng tôi tổ chức việc xét và trao Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật lần thứ 5 này, cảm ơn Ban Giám độc Trung tâm Hoạt động vặn hoá và khoa học Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã tạo điều kiện để tổ chức buổi Lễ tưởng niệm danh nhân, Kỷ niệm 5 năm thành lập giải và Lễ trao Giải thưởng hôm nay được tiến hành tốt đep và cuối cùng xin cảm ơn tất cả các vị đại biểu và bà con trong họ đã đến dự buổi lễ long trọng này.
Xin cảm ơn.