BÁO CHÍ NÓI VỀ QUỸ GIẢI THƯỞNG SỬ HỌC PHẠM THẬN DUẬT

BÁO THỂ THAO & VĂN HÓA :
KỶ NIỆM 115 NĂM NGÀY MẤT CỦA PHẠM THẬN DUẬT :
BẮT ĐẦU CÓ GIẢI THƯỞNG
HÀNG NĂM CHO GIỚI SỬ HỌC

Đó là giải thưởng mang tên danh nhân Phạm Thận Duật, sẽ được công bố vào ngày 29.11.2000 nhân kỷ niệm 115 năm ngày giỗ của ông. Giải này dành cho các luận án Tiến sĩ sử học xuất sắc nhất trong năm. Đây cũng là giải thưởng hàng năm đầu tiên và duy nhất cho tới nay dành cho các công trình xuất sắc của ngành khoa học quan trọng này.
Sáng lập ra Quỹ Giải thưởng này không phải là Nhà nước hay một tổ chức xã hội, mà là các hậu duệ của họ Phạm, những người đã bỏ tiền túi ra lập Quỹ, để tài trợ cho ngành sử hoc, đồng thời cũng là để tôn vinh tên tuổi một danh nhân trong dòng họ.
Phạm Thận Duật là một nhà sử học, nhà văn hóa lớn, đồng thời là một chí sỹ yêu nước tham gia lãnh đạo phong trào Cần vương cùng với Tôn Thất Thuyêt. Ông là hiện thân của vinh quang và bi kịch của các trí thức yêu nước Việt Nam cuối thế kỷ XIX. Đó là vinh quang của một nho sinh nghèo ở Yên Mạc (Yên Mô-Ninh Bình) đỗ đạt và làm quan đến chức Thượng thư, có chân trong Viện Cơ mật của triều đình. Ông là người dạy dỗ hoàng tử, truyền thụ tinh thần yêu nước cho vua Hàm Nghi, tham gia (có thể thay mặt Vua) thảo Chiếu Cần Vương trên căn cứ kháng chiến. Vậy mà cuộc đời lại kết cục bằng cái chết lưu đầy trên một chuyến tàu viễn dương, táng thây xuống biển. Trên nấm mồ giả ở quê nhà, hai tấm bia ghi lại cuộc đời của ông quan nghĩa liệt phải úp kín vào nhau, sợ bọn gian thần đọc được sinh chuyên lôi thôi với người đã chết. (Sau này ngôi mộ bị phá hỏng, “tấm bia đôi” được con cháu giữ lại và đến năm 1995 mới được phục chế). Phạm Thận Duật còn để lại nhiều tác phẩm văn học, lịch sử và địa chí bất hủ. Ông viết Hưng Hóa ký lược và là ngưôi chỉ đạo việc biên soạn cuốn Quốc sử cuối cùng của nước Đại Việt. Đó là cuốn Khâm định Việt sử thông giám cương mục.
Với những đóng góp đó, một giải thưởng sử học mang tên Phạm Thận Duật cũng là điều thỏa đáng. Tuy sáng lập và tài trợ cho Quỹ Giải thưởng là ông Phạm Đình Nhân và các hậu duệ của họ Phạm, nhưng đây không phải là một giải thưởng tư nhân. Tên của giải thưởng, ngoài ý nghĩa tôn vinh một nhà sử học lớn của thế kỷ XIX, không hề bộc lộ một quan điểm hay một khuynh hướng sử học riêng nào. Ông Phạm Đình Nhân, đại diện của các hậu duệ họ Phạm nói :”Tôi là hội viên của Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, một hội chưa được Nhà nước tài trợ để xét thưởng hàng năm. Tất cả hội viên chúng tôi đều mong muốn có được một cái quỹ, thậm chí Gs. Phan Huy Lê, Chủ tịch Hội, sau khi nhận được một giải thưởng của Nhật Bản còn “cung tiến” cho Hội 20 triệu đồng để tính chuyện tự lập quỹ. Vậy nên hậu duệ dòng họ Phạm chúng tôi đã bỏ ra một khoản tiền khá lớn để lập Quỹ mang tên cha ông mình với số tiền trao giải hàng năm là trên 20 triệu đồng. Hội Khoa học lịch sử Việt Nam đã ủng hộ việc này và cử ra một Hội đồng xét thưởng và trao giải hàng năm cho các luận án Tiến sĩ xuất sắc nhất trong năm của ngành sử học. Vì vậy đây là giải thưởng bộc lộ sự đánh giá chính thức của toàn thể Hội KHLSVN”.Ông Phạm Đình Nhân còn cho biết thêm Quỹ Giải thưởng Sử học Phạm Thận Duật sẽ được duy trì lâu dài và quyền quản lý Quỹ sẽ được trao cho người kế nhiệm ông Phạm Đình Nhân theo luật thừa kế.
Giải thưởng sử học Phạm Thận Duật lần thứ nhất sẽ được trao tại Văn Miếu-Quốc Tử giám. Không có giải Nhất, ba giải Nhì được trao cho các luận án tiến sĩ của các tác giả Nguyễn Văn Kim, Trần Thị Thu Hương, Đàm Thị Uyên, ba giải Ba được trao cho các tác giả : Nguyễn Ngọc Dung, Vũ Quang Hiển, Nguyễn Quang Hồng.
ĐỖ DOÃN PHƯƠNG